تلخی دهان میتواند عوامل متعددی داشته باشد و معمولا خطرناک نیست. از دلایل تلخی دهان میتوان به غذاها ، دارو ها و خشکی دهان اشاره کرد. اگر تلخی دهان شما طولانیمدت ادامه پیدا کرده و تشدید شد، یا همراه با علائم دیگری مانند درد و تب، حالت تهوع، یا کاهش وزن بوده، این موضوع می تواند زمینه ای برای ایجاد بیماری های مختلف باشد. یا این که خود نشانه بیماری باشد. برای درمان خود اقدام کرده و به پزشک مراجعه نمایید زیرا پزشک میتواند علت اصلی تلخی دهان را تشخیص دهد و درمان مناسب را برایتان تجویز کند.
علت تلخی دهان
تلخی دهان معضلی هست که اکثر افراد آن را تجربه میکنند. این مسئله میتواند میتواند عوامل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، بیماری های گوارشی مانند رفلاکس معده ، خشکی دهان و مصرف برخی داروها باشد. در خشکی دهان به علت کمبود بزاق، باکتری ها تجمع پیدا کرده و در نتیجه دهان تلخ میشود. برخی عفونت های سینوسی و عفونت های قارچی دهان مانند برفک ها میتوانند باعث طعم تلخ در دهان باشند. همچنین مشکلات کبدی باعث تجمع سموم و تغییر حس چشایی شده و میتواند بر تلخی دهان تاثیر گذار باشد. در عفونت های تنفسی و عفونت های سینوسی یا سایر عفونت ها ، ممکن است بر حس چشایی تاثیر بگذارند. نوسانات هورمونی در دوران بارداری و یائسگی میتوانند باعث تغییر در حس چشایی شوند. در دیگر موارد بیماری های عصبی، استرس، مصرف دخانیات و حتی مصرف برخی از آجیل ها نیز میتوانند از دیگر دلایل تلخی دهان شما باشند.
راه های درمان تلخی دهان
درمان تلخی دهان به علت آن بستگی دارد. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ، صحیح مسواک نزدن و عدم استفاده از نخ دندان باعث ایجاد تلخی دهان به علت تجمع باکتری ها میشوند. مسواک زدن منظم در روز (حداقل دوبار در روز) و استفاده مرتب شبانه از نخ دندان به علاوه استفاده از دهانشویه های ضد باکتریایی به شما کمک خواهند کرد. اگر علت آن رفلاکس معده باشد تغییر در مصرف رژِیم غذایی و مصرف داروهای مناسب میتوانند به شما کمک کنند. نوشیدن آب کافی و استفاده از دهان شویه میتوانند تاثیر گذار باشند. جویدن آدامس های بدون قند به علت تحریک ترشح بزاق به همراه مرطوب شدن دهان و اصلاح رژیم غذایی نیز توصیه میشود. مهم است مهارت کنترل استرس را یاد گرفته و با روش هایی مثل مدیتیشن، یوگا و ورزش به کاهش تلخی دهان خود کمک کنید. استفاده از جوش شیرین نصف قاشق چایخوری جوش شیرین در یک لیوان آب) میتواند به تنظیم pH دهان و کاهش تلخی کمک کند. مصرف مققدار کافی آب و مایعات و اصلاح رژیم غذایی نیز بسیار میتوانند به شما کمک کنند. اطمینان از سلامت دهان و دندانها و لثه نیز بسیار حائز اهمیت بوده زیرا عفونت های لثه و دهان سبب تلخی دهان میشوند. در هرحال، مراجعه به پزشک یا دندانپزشک برای بررسیهای بیشتر و درمان تخصصی ضروری است.
ارتباط تلخی دهان و سرطان معده
بین تلخی دهان و سرطان معده طبق اخرین مقاله ها، ارتباط غیرمستقیم وجود دارد. شایع ترین ارتباط تلخی دهان و سرطان معده را میتوان اسید معده نام برد. زیرا در رفلاکس معده بازگشت اسید معده به مری و گلو بوده و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان میشود. اگر درمان نشود در موارد شدید تر باعث سرطان مری و معده شده و مشکلات معتددی را به وجود می آورد. مصرف برخی از دارو ها و اختلالات گوارشی نیز خطر ابتلا به تلخی دهان و سرطان معده را زیاد میکند.
همچنین عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری که عامل اصلی زخم و التهاب معده است، میتواند با تغییر ترشحات معده باعث تلخی دهان شده و در صورت عدم درمان، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. اختلال در تخلیه یا انسداد نسبی معده نیز باعث برگشت صفرا و محتویات معده به گلو شده و طعم تلخ و بوی بد دهان ایجاد میکند. کاهش اشتها، سوءهاضمه و کاهش وزن بیدلیل از دیگر نشانه های تلخی دهان است که باید جدی گرفته شود. در صورت بروز این علائم، انجام آزمایشهای گوارشی، آندوسکوپی و بررسی عفونتهای معده توصیه میشود. تشخیص زودهنگام و درمان مشکلات گوارشی میتواند از بروز عوارض جدی و حتی سرطان معده جلوگیری می کند.
اعصاب و تاثیر استرس، اضطراب در تلخی دهان
اعصاب و تلخی دهان باهم مرتبط هستند. مشکلات عصبی و استرس باعث تغییر در حس چشایی و خشکی دهان شده و این مسئله سبب تلخ شدن دهان میباشد. برخی از اختلالات عصبی مانند تومور های مغزی، صرع و زوال عقل میتوانند بر حس چشایی تاثیر گذاشته. داروهایی که برای درمان این اختلالات تجویز میشوند نیز میتوانند ماثر باشه و دهان را تلخ کنند. وقتی بدن تحت استرس قرار میگیرد، هورمونهایی مانند کورتیزول ترشح میشوند که میتوانند باعث خشکی دهان، تغییر حس چشایی و حتی افزایش اسید معده شوند. در صورت تداوم تلخی دهان یا وجود علائم دیگر، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان علت اصلی ضروری است.
مشکلات بارداری و تاثیر آن بر تلخی دهان
از عوارض شایع دوران بارداری به علت تغییر در هورمون ها و افزایش سطح استروژن میتوان به تلخی دهان اشاره برد. تغییرات ذکر شده بر جوانه های چشایی تاثیر گذاشته و سبب تغییر طعم انها میشوند. تلخی دهان در بارداری معمولاً یک عارضه طبیعی است و با گذشت زمان برطرف میشود. اما اگر تلخی دهان همراه با علائمی مانند تب، درد، یا خونریزی است، با مراجعه به پزشک پیگیری های لازم را انجام دهید.
مشکلات تلخی دهان در دوران یائسگی و راه حل آن
از عوارض شاع دوران یائسگی به علت کاهش سطح استروژن و نبود ترشح کافی بزاق، تلخی دهان می باشد. این مسئله میتواند با تغییر در حس چشایی و رشد بیش از حد باکتریها در دهان همراه است. رعایت بهداشت کافی و وردن اب و مایعات کافی و استفاده از مکمل های دوران یائسگی بسیار مفید میتواند باشد. عوامل دیگری مانند عفونتهای دهانی، کمبود ویتامینها و مواد معدنی، و برخی داروها نیز میتوانند در ایجاد تلخی دهان در دوران یائسگی موثر باشند. با مصرف مکمل ها ، استفاده از آدامس بدون شکر، استفاده از دهان شویه و کاهش مصرف محرک ها (قهوه ، چای ، نوشابه های کافئین دار و الکل) به بهبود علائم تلخی دهان خود کمک کنید.
درمان تلخی دهان و کبد
تلخی دهان به دلایل مختلفی از جمله مشکلات گوارشی، اختلالات کبدی و صفراوی، یا حتی بهداشت نامناسب دهان و دندان ایجاد میشود. نقش کبد در بدن انسان سم زدایی میباشد و هرگونه اختلال در عملکرد آن باعث تجمع مواد سمی مانند آمونیاک و اسید های صفراوی میشود. مشکلاتی همانند اختلال در ترشح صفرا، سیروز کبدی، کبد چرب و هپاتیت باعث تغییر در ترکیب بزاق شده و سبب تلخی دهان میشود. بیماری هایی هستند که با کبد در ارتباط میباشند مانند رفلاکس صفراوی ، صفرا را به معده و مری برمیگردانند. با رعایت بهداشت دهان و دندان ها، رژیم غذایی مناسب میتوانید تا حدی به درمان خود کمک کنید. در صورت شدید بودن آن را با یک متخصص در میان بگذارید.
برای تلخی دهان چی بخوریم
برخی مواد غذایی و روش های خانگی میتوانند بسیار موثر باشند خوراکی هایی مانند ترب سیاه، لیمو، جویدن ادامش بدون قند و سقز بسیار توصیه میشود. از دگر راهکار های خانگی میتوان به نوشیدن آب کافی، آب آلوئه ورا ، زردچوبه ، چای سبز ، دارچین و ترب سیاه نام برد. مخلوط سرکه سیب ، آب گرم و عسل به علت تنظیم پی اچ دهان به رفع تلخی کمک میکنند. برای فعال کردن جوانه های چشایی از مصرف مرکبات غافل نشوید زیرا به از بین بردن تلخی دهانتان کمک میکند.
قرص برای تلخی دهان
بسته به علت آن دارو های مختلفی را پزشک ممکن است تجویز کند اما اگر به علت مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس معده باشد پزشک ممکن است دارو های ضداسید ، مهار کننده پمپ پروتون (مانند امپرازول، لنزوپرازول، پنتوپرازول) یا دارو های ضد تهوع تجویز کند.این مهار کننده ها با کاهش تولید اسید معده به درمان ریفلاکس معده و زخمهای گوارشی کمک میکنند. به همین علت قرص نعنا چون سبب تعادل معده و کاهش سوزش سر دل میشود بسیار مفید بوده و به بوی خوب دهان کمک میکند.
جمع بندی
تلخی دهان یک بیماری رایج بوده که می تواند به دلایل متعددی از جمله مشکلات دهانی، گوارشی، دارویی، عصبی و هورمونی ایجاد شود . معمولاً خطرناک نیست اما اگر تلخی دهان به صورت طولانی مدت ادامه پیدا کند یا با علائم دیگری همچون درد، تب، حالت تهوع، کاهش وزن یا خونریزی همراه باشد، نیاز به بررسی و درمان تخصصی توسط پزشک را دارد.
سوالات متداول
1.ایا تلخی دهان خطرناک است؟
در اکثر مواقع تلخی دهان خطرناک نبوده و موقتی می باشد. اما اگر مدت طولانی ای این امر ادامه پیدا کرد و با علائم دیگری همراه بود، نیاز ب بررسی جدی نر و مراجعه به پزشک می باشد.
2.چرا تغییر طعم دهان در طول سرطان اهمیت دارد؟
چرا تغییر طعم دهان در طول سرطان مهم بوده و به دلیل عوارض جانبی شیمی درمانی و پرتودرمانی می باشد و بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می گذارد. به عنوان مثال با تغییرات طعم دهان بیماران سرطانی از خوردن غذا اجتناب کرده و همین امر سبب کاهش وزن و ضعف و خستگی آنها میشود. این مشکلات تغذیه ای میتواند سبب سو تغذیه شده و توانایی بدن برای مبارزه با سرطان و بهبودی از عوارض جانبی درمان را کاهش دهد.